Op initiatief van stationeryproducent Aurora uit Beerse kropen Vlaamse auteurs, Marc de Bel, Marnix Peeters, Jana Wuyts, Maarten Inghels, Sylvia Van Driessche en cartoonist Lectrr op vrijdag 8 september – Internationale Dag van Geletterdheid – in de pen. In ​ de bibliotheek het Predikheren in Mechelen schreven zij tussen 9 en 17 uur élk een uniek verhaal over laaggeletterdheid schrijven. En dat met pen en papier. Het doel? De problematiek van laaggeletterdheid in Vlaanderen (15 % van 16- tot 65-jarigen is onvoldoende geletterd, bron: OESO, 2013) mee op de kaart te zetten. “Het is bij Aurora al meer dan 80 jaar onze missie om overdracht van kennis te stimuleren en op een toegankelijke manier te faciliteren” aldus CEO Gert Cielen. De finale, originele boekjes worden geveild. De opbrengst gaat naar Ligo, Centrum voor Basiseducatie. Deze campagne wordt gesteund door Vocvo vzw, ​ Wablieft, Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw (VVBAD) en Centra voor Taal en Onderwijs (CTO).

Naar aanleiding van de Internationale Dag van Geletterdheid op vrijdag 8 september brachten uteurs Marc de Bel, Marnix Peeters, Jana Wuyts, Maarten Inghels, Sylvia Van Driessche en cartoonist Lectrr hun dag door in het Predikheren in Mechelen. Daar krijgen ze een hele dag de tijd om elk een (kort)verhaal op papier te toveren. Op deze manier geven zij mensen met weinig geletterdheidsvaardigheden, maar ook mensen met geletterdheidsnoden in Vlaanderen een stem met de kracht van hun pen. Want volgens een OESO-onderzoek uit 2013 beschikt 15% van de Vlamingen (tussen 16 en 65 jaar) over weinig geletterdheidsvaardigen. Wat betekent dat ze moeite ondervinden om met taal, cijfers en grafische gegevens om te gaan, maar ook om adequaat gebruik te maken van ICT. Tegelijk, doordat geletterdheid een sleutelcompetentie is, kunnen ze ook andere competenties minder goed ontwikkelen, zoals het verwerken van leerstof, het plannen en uitvoeren van zelfstandige taken en problemen oplossen, etc. En dat is zonde, want ‘van schrijven en lezen word je alleen maar beter’, aldus auteur Maarten Inghels. In een kennismaatschappij als Vlaanderen is geletterdheid een onmisbare vaardigheid. ​

Laaggeletterdheid draagt heel wat nefaste gevolgen met zich mee en deze problematiek is zeker geen ver-van-ons-bed-show. “Lezen is leven, wie niet kan lezen, wordt geleefd. Wie leest, voedt zichzelf op, wordt zichzelf. Daarom werk ik graag mee aan deze campagne” aldus Marc de Bel. ​ Maar uiteraard is er geen lezen zonder schrijven, benadrukt de auteur. Laaggeletterden worden gehinderd om actief en volwaardig te kunnen participeren aan onze huidige samenleving. “Daarom wensen wij lokaal ons steentje bij te dragen want schrijf- en leesvaardigheden zijn de ultieme opstap om deel te nemen aan de maatschappij. Want wat met solliciteren? Veiligheidsvoorschriften opvolgen? Of zelfs digitale vaardigheden ontwikkelen?” ​ aldus Gert Cielen, CEO van Aurora uit Beerse. “Daarnaast houdt laaggeletterdheid vaak armoede in stand, en zorgt het voor een verhoogd risico op een slechtere gezondheid. Een vicieuze cirkel dat geen (dure) laptop vergt om te doorbreken. Pen-en-papier is een deel van de oplossing”, vult de CEO aan.

Ook Ben Weyts, Vlaams minister van Onderwijs steunt de campagne: “De Nederlandse taal is de sleutel tot onze samenleving. Het is de basis van alle andere kennis. We zetten dan ook in op meer onderwijskwaliteit en vooral meer Nederlands, voor iedereen, en dus zeker ook voor de laaggeletterden. Goede teksten – op papier of waar dan ook – zijn goud waard om mensen Nederlands bij te brengen”. Dat goed geschreven teksten alleen maar een meerwaarde kunnen vormen, daar is dichter Maarten Inghels het volledig mee akkoord. “Teksten moedigen mij aan om op reis te gaan, naar binnen en naar buiten. Dat avontuur in je hoofd gun ik iedereen.”

Handgeschreven verhaal rond laaggeletterdheid

Voor deze sensibiliseringscampagne schreven de auteurs hun verhaal met pen in een boekje van papierfabrikant Aurora en grepn eze dus letterlijk naar papier. Want uit verschillende onderzoeken (o.a. Mueller en Oppenheimer, 2014) blijkt dat schrijven met pen en papier helpt om te leren spellen, letters te herkennen, te schrijven en om minder fouten te maken. Door fysisch te schrijven kan je bovendien beter en meer onthouden, en beter focussen. Zo pleitte hersenprofessor Erik Scherder onlangs in De Telegraaf voor het vervangen van laptops door schrijfblokken, waarmee je je hersenen ‘echt aan het werk zet’. Schrijven op papier stimuleert ook de creativiteit en helpt gedachten en ideeën te ordenen. Daarnaast houdt volgens experts schrijven niet alleen de motoriek in topconditie, maar verbetert het ook de hand-oogcoördinatie. Ook liet Het Laatste Nieuws onlangs weten dat ze in Zweden, waar tablets al meer dan tien jaar hoogtij gevierd hebben op scholen, voor het nieuwe schooljaar terug naar schoolboeken schakelen. Het percentage tienjarigen met leesproblemen is namelijk fors gestegen.

Initiatiefnemer Aurora: “Het is bij Aurora al meer dan 80 jaar onze missie om overdracht van kennis te stimuleren. De keuze om lokaal ons steentje bij te dragen en een campagne op te zetten om de laaggeletterdheidsproblematiek onder de aandacht te brengen, was dus snel gemaakt. Als stationeryproducent hebben wij één van de meest voor de hand liggende bouwblokken in handen aan ons om deze ten goede in te zetten. Voor deze campagne leek het ons daarom ideaal enkele Vlaamse auteurs met pen en papier aan de slag te laten gaan” aldus Gert Cielen, “Elke auteur krijgt van ons een notitieboekje waarin ze elk een uniek verhaal zullen neerpennen. Zo willen we iedereen niet enkel het nut maar ook het plezier laat ervaren van taal (leren) en in het bijzonder van lezen én schrijven.”

En de deelnemende auteurs zijn niet de minsten: Marc de Bel, de alom geprezen jeugdauteur, Marnix Peeters, die vorig jaar ‘Komt een priester bij Beëlzebub’ publiceerde, diens vrouw Jana Wuyts, gekend van ‘Boef’, dichter Maarten Inghels, ‘Liefdestips aan Mezelf’-auteur Sylvia Van Driessch, en om af te sluiten cartoonist Lectrr. Ieder (kort)verhaal zal op een verschillende manier het thema van laaggeletterdheid aankaarten. “Dankzij de verscheidenheid aan auteurs en schrijfstijlen en dus ook doelgroepen wordt zowel jong als oud aangesproken” aldus Cielen. “Laaggeletterdheid is een maatschappelijk probleem dat in elke leeftijdscategorie bestaat.”

“Ik herinner me nog hoe ik op mijn 5de jaloers was op mijn oudere broer die elke week op zijn favoriete tijdschrift, Joepie, vloog om het te lezen. En zoveel jaren later heb ik zelf voor datzelfde tijdschrift geschreven. En schreef ik dus mee aan een groter verhaal dat door menig jongeren gelezen werd. Het lijkt het me vreselijk als je om welke reden dan ook nooit de kans krijgt om te lezen of te schrijven en op die manier een hele nieuwe wereld te ontdekken of zelf te creëren”, voegt Sylvia Van Driessche toe.

“Natuurlijk wilde ik ambassadeur zijn rond dit thema. Ik ben een zeer fervent lezer en schrijver en taal is voor mij een manier om de wereld te bezweren, te begrijpen, te verwerken” , vult Lectrr aan.

De bibliotheek in het prachtige Predikheren is het ideaal decor voor deze geletterdheidsactie. Bibliotheken zetten in op verschillende maatschappelijke uitdagingen, waaronder ook geletterdheid: “In heel Vlaanderen is er een sterk netwerk van openbare bibliotheken. Iedereen, van alle leeftijden en met eender welke achtergrond, kan de bibliotheek binnenstappen en er gratis hulp krijgen van professionele medewerkers, of er zelfs auteurs ontmoeten. Bibliotheekmedewerkers helpen bijvoorbeeld in de zoektocht naar correcte informatie of literatuur op maat van de taalvaardigheid bijvoorbeeld via taalpunten”, vertelt Jessica Jacobs, directeur van de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie.

“Ook pen en papier maken deel uit van een functionele en geïntegreerde aanpak van laaggeletterdheid – Mariet Schiepers, directeur van het Centrum voor Taal en Onderwijs van KU Leuven

Ook stipt Mariet Schiepers, directeur van het Centrum voor Taal en Onderwijs van KU Leuven, het belang aan van een functionele en geïntegreerde aanpak van laaggeletterdheid. “Werken aan geletterdheid levert volgens onderzoek het meest op wanneer er wordt vertrokken van levensechte, relevante taken waarmee je als taalleerder ook geconfronteerd wordt in je dagelijkse leven. Belangrijk is dat je via deze taken kan toewerken naar functionele doelen die je zelf wil bereiken in functie van je gezin, werk, vrije tijd, opleiding… Het is met andere woorden belangrijk dat het aanbod rechtstreeks inspeelt op de uitdagingen die taalleerders zelf ervaren zodat er een rechtstreekse overdracht mogelijk is tussen het geleerde en de toepassing ervan in het echte leven. Hierbij zijn er heel wat dagdagelijkse taken waarbij het pen-en-papier-gegeven nog belangrijk is: denk maar aan het maken van een boodschappenlijstje, het schrijven van een korte boodschap voor de school van de kinderen, het invullen van orders op het werk, etc.”

Daarnaast voegt Joachim Van Oost – Planleider Strategisch Plan Geletterdheid bij Vocvo – het ​ volgende toe:

“In tijden waarin moderne technologie snel verandert, blijven pen en papier een toegankelijk en tijdloos communicatiemiddel. Het zorgt voor gemoedsrust, is herkenbaar en vertrouwd. Je leert lezen en schrijven op papier en ook voor rekenen gebruiken we het. Iedereen moet kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven. En dat vraagt inspanningen, van iedereen. Wie het moeilijk heeft met deze vaardigheden moeten we versterken. Wie communiceert of een dienst verleent, brengt zijn boodschap zo duidelijk mogelijk. De campagnes van Aurora en de Week van de Geletterdheid brengen samen deze boodschap. Aurora vraagt aandacht voor laaggeletterdheid en pleit om geletterdheidsvaardigheden van onze burgers te blijven versterken. Met de campagne voor de Week van de Geletterdheid nodigen we iedereen uit om communicatie zo duidelijk mogelijk te maken.”

Bieden voor een uniek handgeschreven verhaal

De originele boekjes met de handgeschreven verhalen van de auteurs worden elk afzonderlijk geveild. De opbrengst gaat naar Ligo, centra voor basiseducatie. Ligo is niet alleen een kenniscentrum over laaggeletterdheid, maar wil ook laaggeletterdheid de wereld uit helpen. Via hun aanbod willen ze de kansen voor laaggeletterden in de maatschappij verhogen. Dit initiatief wordt gesteund door VVBAD, CTO, Wablieft, en Vocvo vzw. De boekjes worden geveild op kunstveiling.be. Breng hier je bod uit voor je favoriete auteur:

Marc De Bel
​Marnix Peeters
​Sylvia Van Driessche
​Maarten Inghels
​Lectrr

De veiling loopt tot 22/09/2023.

Foto: Remy Communication